برآورد مولفه‌های چرخشی دگرشکلی ناشی از رویدادهای لرزه‌ای در خراسان جنوبی

Abstract

اثر چرخشی رویدادهای لرزه‌ای، یک مبحث ضروری برای مطالعه‌ی کامل جنبش‌های پوسته زمین ناشی از زمین لرزه‌ها، انفجارات و ارتعاشات محیط است. این موضوع، کاربرد گسترده‌ای در شاخه‌های ژئوفیزیک شامل: زلزله‌شناسی جنبش نیرومند زمین، زلزله‌شناسی باندپهن، مهندسی زلزله، فیزیک زلزله، ابزار دقیق لرزه‌ای، خطرات لرزه‌ای، لرزه‌خیزی و زمین‌پیمایی می‌باشد. امواج لرزه‌ای که از منبع زمین‌لرزه به کل زمین گسترش می‌یابند، به طور معمول، درسطح زمین توسط یک لرزه‌سنج که شامل سه مولفه‌ی متعامد: Z (عمودی) ، N(شمال – جنوب) و E (شرق – غرب) که قابل تبدیل به مولفه‌ی شعاعی ( ( R ، انتقالی (T) و عمودی (Z) می‌باشند، اندازه‌گیری می‌شوند. با این حال، یک ارائه‌ی کامل از حرکات زمین ناشی از زمین‌لرزه، فقط شامل سه مولفه‌ی حرکت انتقالی نیست، بلکه سه مولفه از حرکت چرخشی بعلاوه شش مولفه از کرنش را نیز شامل می‌شود. به طور کلی، حرکات پوسته‌ی زمین، شامل چرخش‌هایی حول سه محور عمودی می‌باشد. هدف اصلی این طرح، بررسی دگرشکلی و محاسبه مولفه‌های چرخشی منطقه‌ی خراسان جنوبی با استفاده از داده‌های لرزه‌ای است. شواهد تاریخی نشان می‌دهند که بخش عمده‌ای از دگرشکلی منطقه‌ی مورد مطالعه (50-100درصد)، ناشی از وقوع رویدادهای لرزه‌ای است. به همین منظور از این نوع داده‌ها به منظور محاسبه‌ی جابجایی لرزه‌ای و با تاکید بر تانسور کرنش چرخشی، استفاده می-شود. محاسبه‌ی تانسور کرنش چرخشی، این فرصت را فراهم می‌کند تا چرخش حول محورهای سه‌گانه شامل محور قائم، شمالی- جنوبی و شرقی- غربی ارزیابی گردد. آن‌چه که از مطالعه‌ی داده‌های لرزه‌ای رویدادهای منطقه دریافت می‌شود، یک نرخ چرخش ساعت‌گرد حدود دو و نیم درجه بر میلیون سال حول محور قائم است که با نتیجه کار سایر محققین که با روش‌های دیگری انجام شده است، قابل مقایسه می-باشد. نتایج حاصل از این مطالعه می‌تواند تکمیل کننده‌ی مطالعات انجام شده با سایر روش‌ها باشد و اطلاعات دگرشکلی منطقه را بهبود بخشد.